Burn-out: preventietips voor werknemers

Waar loopt het fout?

In mijn vorige blog Burn-out: geen ontkomen aan? haalde ik reeds aan dat het niet zo eenvoudig is om echt te gaan pinpointen waar het precies fout loopt. De mogelijke stressoren kunnen zeer uiteenlopend zijn.  Hoewel een burn-out een werk gerelateerde aandoening is, kunnen problemen in de privésfeer of persoonlijke kwetsbaarheden het proces mee versterken. Elk individu heeft bovendien een eigen verhaal, een kenmerkend karakter, een unieke situatie. En elke functie en organisatie zijn ook weer anders.

Dit gebrek aan in- en overzicht werkt voor sommigen echt verlammend. Een soort machteloosheid neemt de bovenhand, waardoor ze niet meer tot actie komen en de dingen dan maar op hun beloop laten. En net dat wil ik als preventiecoach ten allen tijde vermijden. Als ik zo terugblik op de trajecten van mijn coachees, zie ik toch een aantal thema’s heel regelmatig terugkeren waar de werknemer zelf een zekere impact op kan hebben. Zo hebben de belangrijkste pijnpunten vaak te maken met zelfkennis, zelfzorg, zelfleiderschap en communicatie.

Het begin van alle wijsheid

Het klinkt misschien een beetje cliché, maar zelfkennis is hier écht het begin van alle wijsheid. En dan starten we vaak ook gewoon bij de basis: Wie ben ik? Wat wil ik nu écht? Wat kan ik? Wat doe ik graag? Het zijn op zich vrij simpele vragen, en toch blijkt het antwoord - en vooral de weg naar dat antwoord – complexer dan je zou denken.

Onze maatschappij is vooral gericht op rationaliteit en prestatie. Daarnaast was er voor velen tijdens het opgroeien weinig ruimte voor emoties en eigenheid, en lag de focus eerder op gehoorzaamheid en ‘erbij horen’. Voeg daar een gigantische hoeveelheid dagelijkse prikkels aan toe en het hoeft niemand te verbazen dat mensen in automatische piloot schieten.

Ik zie hoe werknemers te veel in hun hoofd leven, en de voeling met zichzelf en het vertrouwen in zichzelf volledig kwijtraken. In onze sessies proberen we die connectie te herstellen en weer voeling te krijgen met dat waar we energie uit halen en komaf te maken met de belemmerende overtuigingen die ons tegenhouden.

Ga zelf weer aan het stuur zitten

Ik werk met mijn coachees veel rond zelfleiderschap. We proberen samen die automatische piloot uit te schakelen en zelf weer aan het stuur te gaan zitten, om vanuit eigen verlangens, dromen en kernwaarden sturing te geven aan onze gedachten, leven en carrière.

1. Voor jezelf zorgen

Zelfleiderschap situeert zich op verschillende vlakken. Het gaat er o.a. om te leren luisteren naar en tegemoet te komen aan je eigen wensen en behoeften en zo in contact te blijven met je eigen 'IK'. Die verbinding met jezelf vormt de basis van zelfleiderschap. Om die verbinding te kunnen maken, moet je in eerste instantie letterlijk goed voor jezelf gaan zorgen. Voldoende aandacht besteden aan je fysieke en mentale gezondheid is fundamenteel. Beweeg je voldoende? Hoe is het gesteld met je voedingspatroon? Krijg je wel genoeg slaap? Het is belangrijk alert te zijn voor de signalen van je lichaam, maar ook die van je geest. Let erop dat je alterneert tussen presteren of bezig zijn, en rust nemen of “ontprikkelen”. Gun het je brein af en toe eens om niks te ‘moeten’.  

2. Gedachten bewust sturen

Zelfleiderschap houdt ook in dat je je bewust wordt van de kracht van je eigen stroom aan gedachten. En te beseffen dat wat je denkt een grote invloed heeft op hoe je je voelt en bijgevolg op hoe je je gedraagt. Negatieve of weinig ondersteunende gedachten kan je dus best eens tegen het licht houden, en je afvragen “klopt die gedachte wel?”, “helpt deze gedachte mij om mijn doel te bereiken?”  Indien de antwoorden op deze vragen negatief zijn, kan je leren om je gedachten bij te sturen en te “herprogrammeren” naar positieve, ondersteunende gedachten.

3. Energie goed managen

Zelfleiderschap is ervoor zorgen dat je voldoende energie hebt en houdt. Dit betekent dat je bewust je grenzen gaat aangeven en keuzes maakt die voldoende zelfzorg en zelfontwikkeling garanderen. Wat geeft jou energie? En waarvan loop je leeg? Hoe kan je ervoor zorgen dat je batterijen opgeladen blijven? Je lichaam en geest hebben voldoende herstelmomenten nodig om goed te blijven functioneren.

Hieraan gelinkt kan het verhelderend zijn je de vraag te stellen ‘moet ik dat nu doen?’ Je kan deze vraag op 5 verschillende manieren lezen door telkens een ander woord te beklemtonen. Dit eenvoudige trucje kan helpen om je prioriteiten te stellen.

• MOET ik dat nu doen? – Is het echt nodig?
• Moet IK dat nu doen? – Zijn er andere resources die het misschien beter of efficiënter kunnen?
• Moet ik DAT nu doen? – Is dit effectief wat er moet gebeuren?
• Moet ik dat NU doen? – Nu of op een ander moment?
• Moet ik dat nu DOEN? – Is hier echt een actie vereist? Sommige dingen lossen zichzelf immers op.

Dit eenvoudige trucje kan helpen om je prioriteiten te stellen en zo je energie goed te gaan managen.

4. Focussen op impact

Zelfleiderschap is daarnaast ook kiezen hoe je reageert op lastige omstandigheden, en bewust te beslissen waar je wel of niet aandacht aan schenkt. Met mijn coachees probeer ik vooral de focus terug te brengen op die dingen waar je impact op hebt. Wat heb je zelf in handen en wat niet? Te veel aandacht besteden aan zaken waar je toch geen invloed op hebt, brengt een gigantisch energieverlies met zich mee. Dus laat ons dat met zijn allen vooral minder gaan doen.

5. Imperfect mogen zijn

Wegwandelen van de gebaande paden en je eigen pad vormen, is ook een vorm van zelfleiderschap. Gun jezelf daarbij de nodige “trial & error”, het helpt je groeien en ontdekken wie je in je kern echt bent. Heus niet alles hoeft zo perfect te zijn, als we onszelf weleens durven voorhouden. Het is geen schande om sorry te zeggen als je inziet dat je het beter anders had kunnen doen. Het getuigt juist van kracht en toont zelfreflectie. We leren zoveel meer uit fouten, teleurstellingen of moeilijke momenten. Net daar zitten soms de meest waardevolle uitnodigingen tot persoonlijke groei.

6. Verantwoordelijkheid nemen

Tot slot is zelfleiderschap ook verantwoordelijkheid nemen voor jouw eigen gedrag. Geen uitvluchten zoeken of naar de ander wijzen. Jij beslist immers zelf hoeveel tijd je op je smartphone zit te scrollen, hoe je je dag indeelt of welke prioriteiten je stelt. Het is jouw verantwoordelijkheid om vat te krijgen op je eigen gedrag, ongeacht de bagage die je misschien met je meezeult. Dat je daarbij begrip en ondersteuning nodig hebt, spreekt voor zich, maar niemand kan de weg voor jou afleggen.

Communiceren kan je leren 

Technologie heeft veel mogelijk gemaakt. We zijn altijd verbonden en elke gedachte wordt al snel een mailtje, een whatsappje, een comment of een like. Wie niet fysiek bij ons is bellen we gewoon in, bezorgen we in real time onze selfies of vakantiefoto’s. Het lijkt wel alsof we constant met elkaar communiceren.

En toch spreken we de belangrijkste dingen dan weer vaak niet uit, omdat we niet altijd weten hoe we het moeten formuleren, omdat we conflict eigenlijk liever vermijden, omdat we willen pleasen en bij iedereen op een goed blaadje willen staan. Zo laten we echter toe dat er systematisch over onze grenzen gegaan wordt, raken we uitgehold en komen er ruis en spanning op de relaties die  we met onze collega’s of leidinggevenden hebben. Het oefenen van de technieken op vlak van geweldloze communicatie kunnen hier op korte termijn al een wereld van verschil maken. Dat is misschien wel stof voor een volgende blog 😊.

Je hoeft het niet alleen te doen

Er zijn dus best wel wat dingen die je zelf preventief kunt gaan aanpakken. Maar je hoeft het helemaal niet allemaal alleen te doen. Naast deze algemene tips, die in grote lijnen voor iedereen waardevol kunnen zijn, is het uiteraard beter om samen met een getrainde preventiecoach individueel te gaan kijken wat jij nodig hebt en waar jouw mogelijke risicozones zitten. In mijn individuele begeleidingstrajecten help ik jullie dan ook graag verder. Die structurele ondersteuning geeft vaak de nodige rust en houvast om de nodige verandering te brengen.